Elementy systemu jakości

Działania mające na celu doskonalenie jakości kształcenia należą do tradycji w pracy Akademii Pedagogiki Specjalnej. Dziś - wobec zauważonych wyżej nowych okoliczności i zagrożeń dla jakości kształcenia – wymagają synchronizacji i wzmocnienia poprzez ich powiązania systemowe.

Wśród działań podejmowanych na rzecz jakości kształcenia akademickiego wyróżnić trzeba:

• działania projektujące, skupione na doskonaleniu procedur zarządzania zasobami Uczelni, wyrażające się dbałością o zasoby proceduralne i fizyczne, zasoby dydaktyczne oraz dbałością o warunki dla rozwoju wszystkich uczestników procesu kształcenia. Są to działania zapewniające wysoką jakość oferty dydaktycznej oraz działania mające na celu zapewnienie warunków umożliwiających osiąganie standardów kształcenia wyższego. Mają charakter działań prawotwórczych, decyzyjnych i opiniujących oraz koncepcyjnych (działania kierownictwa uczelni: władz rektorskich, Senatu, komisji senackich władz dziekańskich, Rad Wydziału)
• działania realizacyjne, związane bezpośrednio z doskonaleniem organizacji i przebiegu procesu kształcenia, a przez to wzrostem jego efektywności. .Są to działania związane z przygotowywaniem planów i organizacją procesu kształcenia, doskonaleniem bazy materialnej, realizacją obsługi USOS, realizacją programów kształcenia, metodami pracy na zajęciach, formami konsultacji, realizacją seminariów dyplomowych, przebiegiem i jakością egzaminów, także dyplomowych. Mają charakter działań realizacyjnych (działania kadry naukowo-dydaktycznej i administracyjnej uczelni).
• działania ewaluacyjne, mające na celu systematyczne badanie i ocenę procesu kształcenia - efektywność przyjętych procedur i przebiegu procesu kształcenia. Są to działania związane z analizą jakości przyjętych procedur i rozwiązań koncepcyjnych, trafnością doboru oferty i programów kształcenia, monitoringiem procesu kształcenia, diagnozowania wybranych elementów procesu kształcenia pod kątem ich zgodności z ustalonymi standardami, badaniem oceny jakości zajęć, satysfakcji z pracy na uczelni i ze studiowania, losów absolwentów, ich przygotowania zawodowego, zgodności uzyskiwanego wykształcenia z potrzebami rynku pracy. Mają charakter działań badawczych (działania jednostek powołanych dla badania jakości kształcenia).

Wszystkie z wyróżnionych działań są równoważne i składają się na ogół oddziaływań projakościowych. Połączenie ich w zintegrowany, a przez to wewnętrznie wspierający się, system stanowi gwarant skuteczności i w rezultacie zachowywania wysokiej jakości kształcenia.

W systemie tym szczególną rolę integracyjną mają szanse pełnić działania związane z badaniem procesu kształcenia (ewaluacyjne). Zyskują one na znaczeniu w aktualnych warunkach rozwoju ilościowego (masowości) studiów i ich wyraźnemu nakierowaniu na rynek pracy. W nowych warunkach mechanizmy tradycyjnej, elitarnej edukacji akademickiej, opartej na zasadach wzajemnego zaufania i etosie akademickim – okazują się być niewystarczającymi, stąd wzrasta rola badań i projektowanych ocen wewnętrznych. Włączenie działań ewaluacyjnych w układ tradycyjnie realizowanych działań: projektujących i decyzyjnych władz uczelni oraz realizacyjnych uczestników procesu kształcenia - ma za zadanie w istocie je wzmocnić. Generowana przez działania ewaluacyjne dane powinny służyć kierownictwu uczelni w podejmowaniu decyzji regulacyjnych i rozwojowych procesu kształcenia, ale zarazem - pozostawać istotnymi dla uczestników procesu kształcenia, zainteresowanych podnoszeniem jego efektywności i im także służyć. Działania te wzmacniają i scalają różne elementy, mające znaczenie dla jakości kształcenia, w bardziej zintegrowany system.

Relacje pomiędzy zasygnalizowanymi rodzajami działań przedstawia poniższy wykres, prezentujący schemat wewnętrznego systemu jakości kształcenia w aspekcie podejmowanych działań.

Dotychczasowe doświadczenia synchronizacji elementów związanych z procesem kształcenia i tworzenia systemu jakości

W trosce o jakość kształcenia w Akademii podejmowane są szerokie i systematyczne działania projakościowe natury projektującej i realizacyjnej, przy braku towarzyszących im projakościowych badań, uniemożliwiających ugruntowanie działania systemowego.

Środowisko akademickie Akademii Pedagogiki Specjalnej od wielu lat dojrzewało do utworzenia wewnętrznego systemu ewaluacji kształcenia. Wstępne projekty,  powstałe w 2005 roku (autorstwa: prof. dr hab. D. Gielarowskiej), poddawano dyskusjom podczas posiedzeń Senatu. Bogatym źródłem doświadczeń oraz merytorycznych wskazań dla organizacji systemu stały się późniejsze (2009) opracowania wykonane w ramach działań projektu EFS Kompleksowy program doskonalenia dydaktycznego i organizacyjnego Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, wykonane pod kierunkiem: dr hab. prof.APS J. Głodkowskiej (System Zarządzania Jakością Kształcenia. Aktualne dane źródłowe, wyniki badań pilotażowych, propozycje rozwiązań), dr hab. prof.APS F. Szloska (Ocena systemu jakości kształcenia w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej) i in.

Dotychczasowe doświadczenia stanowią solidne podstawy, na których dopracowano ostateczny kształt Wewnętrznego Systemu Jakości.