W stronę wielowymiarowego potwierdzonego empirycznie modelu użycia autoironii

Kierownik projektu mgr Aleksandra Siemieniuk

Konkurs: PRELUDIUM

Czas trwania: 2024 - 2027

Streszczenie:

Ironia ma swe źródło w sprzeczności pomiędzy dosłownym a niedosłownym znaczeniem
komunikatu. Jest ona stosowana tak często, że niekiedy zupełnie jej nie zauważamy. Ileż to
razy uczeń wykrzyknął w szkole: „Świetnie!”, gdy dostał ocenę niedostateczną, mimo że to nie
świetność owej noty chciał wyrazić. Podobnie rzecz ma się w nauce. Na przestrzeni lat ironia
stała się zagadnieniem skwapliwie eksplorowanym przez badaczy, a tym samym –
powszednim. Powszednim na tyle, że nieomal w zupełności zapomniano o zjawisku jej bliskim
– autoironii – powstającym jednak w całkowicie odmiennym kontekście. Autoironia bowiem
czyni z nadawcy komunikatu obiekt ironizowania. Potocznie wtenczas autoironista jawi się
jako człowiek o większym poczuciu humoru i mający do siebie dystans. Używanie autoironii
wiąże się z obraną strategią autoprezentacji, gdyż to właśnie od sposób używania języka
wpływa na to, jak jesteśmy postrzegani przez innych. Nie wiadomo jednak, czemu właściwie
jedni ludzie chętniej niż inni czynią z siebie obiekt humoru. Niniejsze badania spróbują
odpowiedzieć na to pytanie poprzez określenie zmiennych wpływających na użycie autoironii.
Ażeby uchwycić spontaniczny charakter powstawania autoironii, zjawisko to będzie badane
eksperymentalnie podczas rozwiązywania przez osoby badane zadania wymagającego
kooperacji. Wskutek tego otrzymana zostanie próbka mowy naturalnej, z której przy pomocy
paralingwistycznych wskazówek – jak choćby mimika – zostaną wyabstrahowane wypowiedzi
o charakterze ironicznym. Będą one następnie analizowane statystycznie wraz z zmiennymi
indywidualnymi zmierzonymi uprzednio przy użyciu kwestionariuszy, m. in. z poczuciem
własnej wartości, postrzeganym wsparciem czy dominującym stylem humoru.
Uzyskany w ten sposób model użycia autoironii w mowie spontanicznej wyjaśni dlaczego
niektórzy ludzie nie obawiają się bycia obiektem ironii. Wyniki projektu zostaną udostępnione
szerszemu gronu odbiorców, przyczyniając się tym samym do zrozumienia mechanizmów
stojących za różnymi sposobami autoprezentacji. Ponadto, będą one stanowić podstawę do
podjęcia dalszych badań w dziedzinach takich jak językoznawstwo stosowane,
psycholingwistyka, psychologia czy też zarządzanie. Wnioski z nich płynące będą mogły mieć
praktyczne zastosowanie w psychoterapii, mediacjach oraz negocjacjach.

Całkowity koszt projektu: 206 280zł