EN
Wanda Rutkiewicz - obok Marii Grzegorzewskiej, Marii Konopnickiej, Józefa Mackiewicza, Józefa Wybickiego i Ignacego Łukasiewicza - jest patronką roku 2022. Chcąc upamiętnić postać jednej z najwybitniejszych himalaistek wszech czasów dr Anna Zielińska (IEA APS, ASP) i Maria Zielińska stworzyły projekt czortenu, a dr Zielińska wykonała portret.
Czorten sfinansowany dzięki ofiarności społecznej postawiony został w Himalajach w 30. rocznicę zaginięcia Wandy Rutkiewicz. Polska himalaistka zaginęła 13 maja 1992 roku podczas próby zdobycia Kanczendzongi (8200 m n.p.m.).
Projekt nawiązuje do klasycznego obelisku w kształcie wysokiego słupa czworobocznego w podstawie, będącego pomnikiem dla niezwykłych ludzi. Wysoki na około 190 cm obelisk wieńczy trójkąt, który jest symbolem Kanczendzongi i został ustawiony na jej zboczu na wysokości 5100 m n.p.m. Trójkąt ma wymowę symboliczną, niesie wiele znaczeń, na jego bokach są zamieszczone twarze Wandy. Na tablicach umieszczone zostały wybrane trzy cytaty Wandy, by memoriał stanowił miejsce kontemplacji i inspiracji.
Zaginiecie Wandy jest owiane tajemnicą. Jej ciała nigdy nie odnaleziono. Legenda mówi, że jako „Biała Dama” zeszła na druga stronę Nepalu i wciąż żyje w buddyjskiej świątyni. To tajemnicze zaginiecie i różnorodność oblicz Wandy - z jednej strony subtelna, a z drugiej niesamowicie silna i zdeterminowana, zainspirowały dr Annę Zielinską do stworzenia rzeźbiarskiego negatywu i pozytywu twarzy, podkreślając tym dwuznaczność.
- Stworzenie portretu Wandy było wyzwaniem -mówi dr Anna Zielińska - Wanda miała wyraziste rysy i mocny charakter. Trzeba było pogodzić w jednym ujęciu warstwę fizyczną i osobowościową ale tak by nie powstało ujęcie karykaturalne. Do pracy posłużyłam się kilkoma zdjęciami na których Wanda uchwycona jest za każdym razem inaczej. Fotografie posłużyły do studiowania jej wyrazu twarzy a w rzeźbie szukałam podobieństw modela w niuansach.
Wanda Rutkiewicz została przedstawiona w ujęciu trzy czwarte, oblicze w pozytywie rzeżbiarskim patrzy na Kanczendzongę, a negatyw jest umieszczony po przeciwnej stronie, na tle szczytu. Portret Wandy ma kolor pierwotnych materiałów rzeźbiarskich – gliny, nawiązując do żywiołu Ziemi.
Dzięki uprzejmości dr Anny Zielińskiej i Marii Zielińskiej możemy pokazać zarówno czorten, jak i kilka zdjęć z wyprawy, podczas której został postawiony.
***
Anna Zielińska - wykładowczyni i asystentka w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej (APS), wykładowczyni w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Doktor Nauk Społecznych. Absolwentka studiów doktoranckich w APS. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom w pracowni prof. A. Myjaka. Absolwentka Liceum Plastycznego im. A. Kenara w Zakopanym. Stypendystka Accademia di Belli Arti w Carrarze we Włoszech.
Od 2011 r. zaangażowana w działania popularyzujące naukę. Członkini zarządu Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego naukowej sekcji Arteterapii. Współzałożycielka grupy artystycznej Reaktor Laboratorium Rzeźby, skupiającej artystów rzeźbiarzy.
Uczestniczyła w kilkunastu plenerach rzeźbiarskich w kraju i zagranicą m. in. We Włoszech, Danii, Niemczech, Czechach, Francji. Brała udział w licznych wystawach w kraju i za granicą (Ludvik Forum w Achen, Gallery Point w Nicosi, Kordegarda w Warszawie, Kasztel w Szymbarku, Muzeum Medali J.P II w Częstochowie, Miejska Galeria Sztuki w Zakopanem, Muzeum Třineckých železáren a města Třince w Czechach i wiele innych).
Współpracuje z fundacjami, dla których prowadzi zajęcia artystyczne, integracyjne, arteterapeutyczne, edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych.
***
Czorten/stupa (stupa - słowo sanskryckie, czorten - tybetańskie) - budowle stanowiące punkty orientacyjne na szlakach handlowych lub pielgrzymkowych do Tybetu. Wewnątrz najstarszych stup przechowywano szczątki buddyjskich mistrzów i nauczycieli, także przedmioty towarzyszące im za życia. Forma budowli ma związek z buddyjską kosmologią - obrazuje strukturę świata. Wznoszona jest na na planie mandali.
Źródła:
