Metafizyka i przyszłość etyki

Kierownik projektu dr Piotr Rosół

Konkurs: MINIATURA

Czas trwania: 2024-2025

Streszczenie:

Wielu współczesnych myślicieli przewidywało malejącą rolę metafizyki i niektórych aspektów
refleksji etycznej we współczesnym zachodnim myśleniu: np. Max Weber w swojej słynnej teorii
odczarowania świata; przedstawiciele pozytywizmu logicznego w ocenie
metafizyki jako nonsensu; Martin Heidegger w swoim sprzeciwie wobec znaczącej roli wartości humanistycznych.
Wielu postmodernistycznych filozofów odżegnywało się od systematycznych i całościowych wizji rzeczywistości: np. Francis
Lyotard dostarczał argumentów przeciwko metanarracjom i wszechogarniającym teoriom wiedzy, a
Richard Rorty w swojej ostatecznej tezie o słownikach dowodził niemożności niezmiennego znaczenia
pojęć. Te pozornie przeciwstawne kierunki myślenia łączy zatem nieufność wobec
metafizyki, a także wobec silnie normatywnych teorii etycznych. Z drugiej strony, różni myśliciele
stwierdzili potrzebę nowego myślenia etycznego. Argumentowali oni, że gwałtowne zmiany technologiczne
(Hans Jonas), rosnąca globalna skala interakcji między społeczeństwami (Zygmunt Bauman), jak
również nowe pytania dotyczące biologicznych podstaw gatunku ludzkiego (Jürgen Habermas, Francis
Fukuyama) pilnie potrzebują oceny etycznej i refleksji normatywnej. Hans Jonas dostarczył również
ważnych argumentów i uzasadnień dla refleksji etycznej, która jest świadoma swoich metafizycznych fundamentów. 

Mój przyszły projekt badawczy ma na celu postawienie trzech głównych pytań badawczych dotyczących tej
debaty: 1) Jaka jest relacja między metafizyką a etyką? 2) W jaki sposób przejrzyste
założenia metafizyczne wpływają na normatywność w wybranych gałęziach wiedzy? 3) Jakie są
istotne konsekwencje odpowiedzi na dwa pierwsze pytania dla przyszłości dociekań etycznych i
przyszłej roli etyki jako dyscypliny akademickiej? Przez metafizykę będę rozumiał „najogólniejszą próbę nadania sensu rzeczom”, za A. W. Moore'em. Szeroki zakres proponowanych przyszłych pytań badawczych jest zamierzony, a realizacja projektu badawczego Miniatura będzie miała kluczowe znaczenie dla określenia i przełożenia ich na realny przyszły projekt badawczy.

Całkowity koszt projektu: 43 038zł