Otton Lipkowski (5 września 1907 w Człuchowie - 12 października 1982 w Warszawie)

Nauczyciel szkół specjalnych, nauczyciel akademicki, pracownik administracji oświatowej, teoretyk pedagogiki specjalnej. Studiował w PIPS w latach 1931 – 1932, następnie w Wolnej Wszechnicy Polskiej (oddział w Łodzi). W 1938 r. został magistrem filozofii; napisał pracę: „Wpływ twórczości Józefy Joteyko na współczesną pedagogikę polską”.

Po wyzwoleniu, od 1949 r. był nauczycielem szkół specjalnych w Warszawie i dyrektorem zakładu dla niedostosowanych społecznie (Państwowego Zakładu Wychowania Zapobiegawczego) przy ul. Puławskiej. W latach 1956– 1960 pełnił funkcję dyrektora Departamentu Zakładów Wychowawczych i Szkolnictwa Specjalnego Ministerstwa Oświaty. Na tym stanowisku odegrał bardzo istotną rolę w nowoczesnym określeniu dalszych kierunków rozwoju systemu kształcenia specjalnego. Na jednym z posiedzeń Komisji Sejmowej Oświaty poświęconej tym zagadnieniom zauważył (w 1958 r.!), że szkolnictwo specjalne zajmowało się dotychczas przede wszystkim dziećmi ze znacznymi upośledzeniami fizycznymi i psychicznymi, pozostawiając bez opieki dzieci niedosłyszące, niedowidzące i inne o niewielkich niepełnosprawnościach. Otton Lipkowski uznał ten fakt za naganny i postulował rozszerzenie oddziaływań szkoły specjalnej.

W 1963 r. uzyskał stopień doktora na Wydziale Pedagogicznym UW za pracę „Krytyczna ocena sytuacji w zakresie opieki nad dziećmi i młodocianymi społecznie niedostosowanymi z punktu widzenia założeń resocjalizacyjnych” (promotor: doc. dr Stanisław Jedlewski). W tym okresie (lata 1960 1965) O. Lipkowski kierował Instytutem Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, najstarszą polską placówką specjalną.

Od 1951 r. był zawodowo związany z PIPS, początkowo jako pracownik kontraktowy w Muzeum Szkolnictwa Specjalnego, a od 1961 r. jako pracownik etatowy; był zastępcą dyrektora Instytutu, a w latach 1967– 1970-jego dyrektorem. Od 1970 r. pełnił funkcję dziekana Wydziału Resocjalizacji, zaś w 1975 r. został profesorem kontraktowym w PIPS.

W latach 1959– 1969 prowadził również wykłady z pedagogiki specjalnej w Uniwersytecie Warszawskim.
W latach 1970-1982 był redaktorem naczelnym „Szkoły Specjalnej” oraz członkiem wielu organizacji i towarzystw związanych z wychowaniem, m.in. członkiem Zarządu Sekcji Wychowania Federation Internationale des Communautes d`Enfants (FICE).

Zainteresowania naukowe O. Lipkowskiego koncentrowały się wokół uwarunkowań niedostosowania społecznego, szerzej - problemów resocjalizacji oraz zagadnień ogólnej teorii pedagogiki specjalnej. Szczególnie w tej drugiej grupie zagadnień odniósł wiele sukcesów, podejmując zupełnie nowe zagadnienia, opracowując oryginalne teorie.

Był m.in. prekursorem pedagogiki specjalnej - porównawczej, w ostatnim okresie życia przygotowywał skrypt z tej dziedziny. Rozwijał zagadnienia związane z ortodydaktyką, upowszechniając wcześniej ten termin w swoim skrypcie „Pedagogika specjalna” (I wydanie 1974 r.). Skrypt za swoją klarowność i precyzję w przedstawieniu tematów, zarówno z ogólnej pedagogiki specjalnej, jak i jej subdyscypliny, zdobył wielką popularność wśród studentów.

Profesor O. Lipkowski był aktywny do ostatnich dni życia. Zmarł w przededniu konferencji z okazji sześćdziesiątej rocznicy utworzenia WSPS (PIPS).

Główne publikacje:
„Wychowanie dzieci społecznie niedostosowanych” (PZWS, 1966)
„Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja” (PZWS, 1971)
„Resocjalizacja” (WSiP, 1976)
„Pedagogika specjalna. Zarys” (PIPS, 1974)
 
Źródło:
Gasik, W. i Pańczyk, J. (1997). Czołowi polscy pedagodzy specjalni oraz absolwenci PIPS i WSPS z lat 1971-1996. Warszawa: Wydawnictwo WSPS, str. 34-35.