Kazimierz Kirejczyk (16 lipca 1910 w Rudawce - 23 marca 1986)

Teoretyk i praktyk kształcenia specjalnego, nauczyciel szkół specjalnych, pracownik administracji oświatowej, badacz problematyki niepełnosprawnych. Absolwent Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej (1935) i Wolnej Wszechnicy Polskiej (1938, magisterium z filozofii). Doktor nauk humanistycznych (1964, Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego), doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki specjalnej (1968, Wydział Filozoficzno-Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego).

Był pedagogiem w specjalnym o wszechstronnych zainteresowaniach naukowych i wielkim dorobku piśmienniczym. Według E. Nurowskiego (1990) doc. dr hab. K. Kirejczyk był autorem 112 pozycji publicystycznych, w tym 9 samodzielnych pozycji książkowych, 85 samodzielnych artykułów, 18 wspólnych artykułów i opracowań.

Zainteresowania naukowe K. Kirejczyka koncentrowały się wokół subdyscyplin pedagogiki specjalnej – surdopedagogiki, pedagogiki terapeutycznej, oligofrenopedagogiki. Kompetentnie wypowiadał się również o innych subdyscyplinach (np. resocjalizacji). Był również prekursorem objęcia opieką przez pedagogów specjalnych także dzieci z mikrouszkodzeniami (pedagogika korekcyjna) i dzieci wybitnie utalentowanych, co jeszcze współcześnie budzi kontrowersje.

W dziedzinie surdopedagogiki doc. K. Kirejczyk był autorem tzw. koncepcji „małej i wielkiej reformy” w zakresie kształcenia dzieci z wadą słuchu. W koncepcji tej, przedstawionej m.in. na IV Światowym Kongresie Głuchych (Sztokholm 1963), zawarł swoje wieloletnie doświadczenie i przemyślenia nt. edukacji dzieci o różnych rodzajach wad słuchu.

W ramach „małej reformy” postulował unowocześnienie procesu kształcenia głuchych, był również zwolennikiem różnicowania i dostosowywania instytucji oświatowych, zależności od stopnia i rodzaju wady słuchu (odrębne placówki dla dzieci niedosłyszących, głuchych całkowicie, głuchych z resztkami słuchu, późno ogłuchłych, głuchych-upośledzonych umysłowo itp.). „Mała reforma” była projektowana na miarę możliwości ekonomicznych i organizacyjnych ówczesnego państwa. „Wielka reforma”, planowana perspektywicznie koncentrowała się na założeniu, że skuteczne kształcenie dzieci z wadą słuchu może odbywać się wyłącznie w systemie (według dzisiejszej terminologii) integracyjnym. 

W zakresie pedagogiki terapeutycznej doc. Kirejczyk był zwolennikiem zintegrowanych oddziaływań leczniczo-psychoterapeutycznych nauczycieli-wychowawców i tzw. „białego personelu” na dzieci podane ich opiece. Taki pogląd wypracował, organizując i prowadząc (1954– 1973) placówki oświatowe w Instytucie Matki i Dziecka oraz organizując i kierując w tym Instytucie (1964 1973) Zakładem Pedagogiki Leczniczej.

Od lat sześćdziesiątych K. Kirejczyk zajmował się również problemami dzieci upośledzonych umysłowo - ich charakterystyką, zasadami organizacji placówek dla niepełnosprawnych intelektualnie, problemami metodycznymi. Ukoronowaniem tych zainteresowań jest praca pod jego redakcją i jego współautorstwa „Upośledzenie umysłowe– pedagogika” (1981). Uczony odnosił wiele ustaleń z zakresu subdyscyplin pedagogiki specjalnej do ogólnej teorii pedagogiki. Napisał również z tego zakresu aż 45 opracowań. Według J. Pańczyka (1990, s. 146)* przygotowywał pracę „Wstęp do pedagogiki specjalnej”. Bliskie mu były problemy deontologii nauczycielskiej.

Poprzez działalność społeczno-organizacyjną miał wpływ na rzeczywistość polskiej szkoły specjalnej. M. in. kierował w latach 1957– 1974 Sekcją Szkolnictwa Specjalnego ZNP, był współautorem „Raportu o stanie oświaty” (1971), „Wytycznych w sprawie rozwoju kształcenia specjalnego…” (1973). Organizator licznych konferencji nt. kształcenia specjalnego m.in. Seminarium Współczesnych Problemów Pedagogiki Specjalnej.

Główne publikacje: 
• „Upośledzenie umysłowe– pedagogika” (PWN, 1981) 
• „Głusi” (PZWS, w 1957)
• „Oligofrenopedagogika” (WSPS, 1978)

*Jan Pańczyk: działalność naukowa, pedagogiczna i społeczna Kazimierza Kirejczyka. (W:) współczesne problemy pedagogiki specjalnej. Materiały z sesji organizowanych w latach 1985– 1988. WSPS, Warszawa 1990.
Źródło: Gasik, W. i Pańczyk, J. (1997). Czołowi polscy pedagodzy specjalni oraz absolwenci PIPS i WSPS z lat 1971-1996. Warszawa: Wydawnictwo WSPS, str. 28-29.